شهرستان تفرش را بشناسیم
شهرستان تفرش در 200 کیلومتری جنوب غرب تهران در مسیر راه تهران قم سلفچگان و تهران ساوه سلفچگان قرار دارد. این شهر در منطقه ای محصور بین کوهها میباشد که از طریق گردنه گیان و نقره کمر به سایر راههای ایران متصل است. شهرستان تفرش قدیم از دو منطقه فم و طرخوران تشکیل شده و حول همین دو منطقه بسط و گسترش یافته و هر منطقه نیزشامل چندمحله میباشد که برخی از انها هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کرده اند.
شهرستان تفرش به لحاظ دارا بودن آب و هوای کوهستانی درفصل گرما آب و هوای بسیار مطبوع و خنکی دارد که بهمراه جاذبه های طبیعی و تاریخی و امامزاده های متعدد همه ساله پذیرای انبوه مسافران از اقصی نقاط ایران می باشد.
پیشنه تاریخی شهرستان تفرش:
محدوده فعلی تفرش جز متصرفات مادها ، هخامنشیان و اشکانیان بوده از دوره ساسانیان قبور حوض گونه زرتشتیان و بعض قلاع به یادمانده است و بعد از آن در زمان طاهریان و صفاریان و سامانیان و آل بویه و غزنویان نیز با وجود عدم وجود آثار ، جزو متصرفات آن به شمار می رفته در دوره سلجوقیان نام تفرش به صورت طبرس رواج پیدا کرده وبرخی از بزرگان و علما خود رابه آن منسوب و مقلب نموده اند به طور مثال کنیه طبرسی ویژه رجال شیعه بوده و مورد اصلی آن نیز کتب امامیه است و این انتساب با این که از عدد انگشتان دست تجاوز نمی کند، مشخص کننده نفوذ امامیه در تفرش و رواج آن از دیرباز است . در دوره خوارزمشاه تفرش دهستانی در محدوده اقلیم عراق (اراک) بوده است و در فاصله سال های 740-838 در حدود متصرفات آل جلایر محسوب می شده است.
از مغولان و تیموریان هیچ اثری در تفرش دیده نمی شود ولی تفرش در روزگار صفویه بویژه پادشاهی شاه عباس بزرگ رو به آبادانی نهاده است ومردم تفرش با انجام خدمات برجسته در دستگاههای حکومت صفوی نفوذ نمود تفرش در ایام سلطنت افشاریان تا سال 1218 جزو متصرفات ایشان بوده است تختگاه زندیان شیراز و خاک تفرش در آن روزگار جزء متصرفات آنان بوده است. و در این زمان مکتب خانه های متعددی در تفرش تاسیس شده که نوجوانان در آن به فرا گرفتن مقدمات فارسی و تعلم قرا، می پرداخته اند در دوران قاجاریه است که مردانی از تفرش در کار سیاست مملکت وارد می شوند و در راه خدمت به ایران حتی از بذل جان خود نیز دریغ نمی ورزند باز در همین دوره است کهبه سبب توجه پادشاهان قاجار به منطقه روحانیان و علمای مذهب عده ای از سادات بنی فاطمه تفرش در دستگاه حکومت رشد کرده تا جایی که به مناصب بزرگ گمارده می شوند و یکی از ویژگی های دوره قاجاریه گسترش مکتب خانه ها و تکثیر و فراوانی میرزاها در تفرش آشتیان و فراهان است ولی روی هم رفته جامعه تفرش در دوره قاجاریه دهقانی ولی غیر متحجر بوده است.
در سال 1316 خورشیدی کشور ایران از نظر جغرافیایی به ده استان تقسیم شد و سلطان ابان با شمول قصبه های تفرش فراهان، آشتیان و غیره به شهرستان تبدیل و به نام اراک نامیده شد و تفرش تبدیل به بخش گردید تا بالاخره در سال 1342 تفرش با شمول بخشهای فراهان، آشتیان، خلجستان، و نیز دهستان رودبار به شهرستان تبدیل شد و با مشارکت مردم، خیابان های وسیع در مرکز شهر ایجاد گردید.
درباره وجه تسمیه نام تفرش مردم را بر این باور است که تفرش در اصل گبرش بوده است و این توجیه شاید بدین سبب است که در سده های قبل و حتی صدر اسلام گبرها و زرتشتیان در این جلگه و نقاط مجاور آن از جمله فراهان و آشتیان سکونت داشته اند در متون جغرافیایی اسلام گاهی نام تفرش طبس و یا طبرش آمده است.
معرفی دهستان های تابع شهرستان تفرش
الف: بخش مرکزی (تفرش)
1- دهستان بارزجان :
این دهستان در شمال و در مجاورت شهر تفرش قرار گرفته و بیشتر روستاهای این دهستان در مناطقع کوهستانی واقع گردیده است بدلیل کمی زمین در روستاها گذران زندگی اهالی از طریق باغداری و دامداری است محصولات کشاورزی علاوه بر مقادیر کمی غلات و حبوبات میوه های درختی است که گردو و بادام در راس آنها قرار دارد واهالی مازاد تولید خود را به شهرستان هایی نظیر قم صادر می کنند وآب و هوای روستاها به دلیل کوهستانی بودن سرد و زمستانی های طولانی بر منطقه حکمفرماست.
گر چه تردد در تعدادی از راههای در فصول بارندگی بسختی صورت می گیرد ولی وجود راههای شوسه در حوزه دهستان ارتباط روستاها را مسیر نمود نداشتن زمین کافی و آب و هوای سردسیر موجب گردیده تا اهالی با زحمت و تلاش زیاد به مشکلات فائق آمده و مایحتاج کشاورزی خود را تامین کنند.
2- دهستان خرازان :
یکی از دهستان های استثنائی است که بدلیل داشتن موقعیت جغرافیایی خاص و محدود بودن در میان رشته ارتفاعات صعب العبور امکان دسترسی اهالی روستاهای محصور در این منطقه طبیعی تنها از سه راه به دنیای خارج وجود دارد که عبور از هر سه راه به سختی امکان پذیر می باشد نام خرازان از گردنه ای به همین نام گرفته شده است.
3- دهستان رودبار :
کلیه روستاهای دهستان رودبار در منطقه ای کاملا" کوهستانی قرار گرفته و از گذشته دور این محدوده بنام دهستان رودبار معروف بوده است ارتفاعات رفیع و صعب العبور کلیه مناطق این دهستان را در برگرفته که به همین دلیل روستاها دارای زمین کشاورزی کافی نبوده و روستائیان سرد و طولانی حاکم بر روستاهاست فعالیت های چشمگیر اهالی موجب گردیده است که اهالی خود تولیدات مورد نیاز کشاورزی خود را تهیه کنند ¸فرآورده های خشکبار را به شهرهای همجوار صادر نمایند راههای ارتباطی شوسه است که در تعدادی از ان ها رفت و آمد در زمستان به سختی صورت می پذیرد.
4- دهستان کوپناه
این دهستان شامل روستاهای شاهواروق کنگران سربند کشه سفید اب و چال به مرکزیت روستای شهراب میباشد.
ب: بخش فراهان
1- دهستان فرمهین :
یکی از مهمترین دهستان های شهرستان تفرش است که در دشت وسیع فراهان قرار گرفته و از دیر باز بین اهالی منطقه به حاصل خیزی خاک و کثرت جمعیت اشتهار دارد و فراورده های کشاورزی روستاهای این دهستان حبوبات و غلات است که مقادیر زیادی از آن ها از منطقه صادر می گردد راههای روستائی کلا' شوسه بوده و اهالی برای تردد در آن ها با هیچ مشکلی مواجه نیستند، قالیبافی از رونق زیادی در بین روستاها برخوردار می باشد و بافت کیسههای حمام از کارهای دستی زنان روستایی این منطقه است و معروفیت خاصی داشته است.
2- دهستان فشک :
مرکز این دهستان روستای فشک است که یکی از روستاهای آباد و پر جمعیت دهستان می باشد که از سابقه وجه تسمیه نام این روستا اطلاعاتی بدست نیامده است.
